Αϊ Βασίλης εκ Καππαδοκίας!

Κάθε χώρα έχει τον δικό της Αϊ Βασίλη στη παράδοσή της. Οι Αμερικάνοι, οι Άγγλοι, οι Αυστραλοί και άλλοι δυτικοί έχουν τον κλασικό Αϊ Βασίλη, οι Βόρειοι Ευρωπαίοι έχουν τον Άγιο Νικόλαο, οι Λατίνοι έχουν την καλή Μάγισσα που έχει το ρόλο του Αϊ Βασίλη και οι Ρώσοι έχουν τη Μπαμπούσκα. Η Ελλάδα τιμά τον Μέγα Βασίλειο που προέρχεται από την Καισάρεια, τη πρωτεύουσα της Καππαδοκίας.

Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε το 330 μ.Χ και είναι ένας από τους τρεις ιεράρχες της εκκλησίας μας. Η βασιλόπιτα, η οποία αποτελεί το πατροπαράδοτο ελληνικό έθιμο - γλύκισμα, συνδέεται με τον Μέγα Βασίλειο και σερβίρεται τη Πρωτοχρονιά. Τότε είναι που τιμάμε και τη μνήμη του Μεγάλου Βασιλείου.

Ο Μέγας Βασίλειος βοηθούσε τους φτωχούς, τους άρρωστους, όλους όσοι χρειάζονταν τη βοήθειά του. Ο ίδιος μοίρασε τη μεγάλη περιουσία του στους φτωχούς και ωθούσε και τους άλλους πλούσιους να κάνουν το ίδιο. Κάποτε ίδρυσε τη λεγόμενη "Βασιλειάδα". Πρόκειται για ορφανοτροφείο, νοσοκομείο, γηροκομείο και οτιδήποτε άλλο έχει να κάνει με τη φροντίδα των αδύναμων.

Οι Χριστιανοί της Καππαδοκίας λάτρευαν πολύ τον Μέγα Βασίλειο, τόσο που έκαναν ολόκληρο τελετουργικό για να τιμήσουν τη μνήμη του. Συγκεκριμένα, τη Παραμονή Πρωτοχρονιάς - η Πρωτοχρονιά είναι η μέρα θανάτου του - το βράδυ, με συγκεκριμένες χορευτικές κινήσεις, τραγούδι και αναμμένες δάδες στα χέρια, οι κάτοικοι των Φαράσων κινούσαν να πάνε στη σπηλιά του Αϊ Βασίλη, εκεί δηλαδή που λεγόταν από τους γηραιότερους ότι είχε μονάσει για να σωθεί από τους διωγμούς. Η πομπή κρατούσε όλη νύχτα και μπροστά πήγαινε ο παπάς του χωριού. Η σπηλιά απείχε μόλις μια ώρα από το χωριό κι όταν έφταναν εκεί, ο παπάς έλεγε το απολυτίκιο, άναβαν κεριά, σκούπιζαν τα πόδια τους από το χιόνι, άναβαν φωτιές, κέρναγαν κρασί και πλούσιους μεζέδες και χόρευαν το "Εζ Βασίλη".

Να σημειωθεί ότι η γλώσσα που χρησιμοποιείται είναι η Καραμανλήδικη, δηλαδή η γλώσσα που μιλούσαν οι Έλληνες της Καππαδοκίας μετά την κατάκτηση της περιοχής από τους Τούρκους. Αποτελείται από την τουρκική γλώσσα, έχει όμως πάρα πολλούς τοπικούς ιδιωματισμούς και γράφεται στα ελληνικά.

τ' Εζ Βασίλη το τραγώδι

«Χυτάτε να υπάμε σσόν Ε-Βασίλη,

Να γκρεμάσωμεν τα κρέτε σο σίδι

Έσσυρεν δαζι δώξεν δζαι α γεσίλι,

Τε χτες της εβίτζα σον Ε-Βασίλη

Βάι Παναγιά μου, Θεοτόκον

Κύριε ελεήμον, Κύριε ελέησον!

Κατά χρόνο μειζ έχουμ’ τα ατέτι,

Σήεμρα μειζ έχουμε μουχαπέτι

Τον κόσμος δζαι τα’ αλέμιν του τα κρατεί

Ένι η πίστι δζαι το υπατέτι

Σον Κούτσορον το ποτάμι ‘υρίσθη

Εν κατινόν του Χριστενού η πίστι

Άες Γιωρκη τα’ αβγό σου ένι γήρι

Γήριν δζόνι εν κατινόν αϊγήρι

Δζαπ’ α σ’ αντιέσυονε είσαι χαζήρι

Σεν δζαι την εικόνα προσδζυνούμεν σες

Άες Γιώρκης δζ’ Άες Δημ΄τηρης είντ’ αρρά

σου Χριστού την εικόνα έχουν φτερά

Αρρωσύνην καοσύνη να ίνει ση Χριστένοσύνη

Να σβυστή η δεβοσύνη να γλυτώσ’ η Ρωμοσύνη

Σ’ νουν οι Τούρδζοι του δεσόβου

Να νεγκόσουμ’ δεχούς φόβο

Ες Βασίλ’ να μες βκοήσει,

Τον παλόν ταρόν να μας υρίσει»

Μετάφραση

Τρέξτε να πάμε στον Αη Βασίλη

Να κρεμάσουμε τα κρέατα από την ιτιά

Τουφέκισε και βάρεσε ένα ελάφι

Από τα χθες την αυγή στον Αη Βασίλη

Βάι Παναγιά μου, Θεοτόκον

Κύριε ελεήμον, Κυριε ελέησον!

Κάθε χρόνο εμείς το έχουμε έθιμο

Σήμερα έχομε γιορτή

Τον κόσμο ενωμένο πάντα κρατεί

Μόνο η πίστη και η προσευχή

Τον Φλεβάρη το ποτάμι θολώνει

Μα του Χριστιανού η πίστη είναι ξάστερη.

Άγιε Γιώργη τ’ άλογό σου είναι άσπρο

Όχι μόνο άσπρο αλλά και καθαρό

Όπου κι αν σε θυμηθούνε είσαι έτοιμος

Και προσκυνούμε εσένα και την εικόνα σου.

Ο Αη Γιώργης κι ο Αη Δημήτρης είναι δυνατοί

Και στου Χριστού την εικόνα έχουνε φτερά

Δύναμη και καλοσύνη να γεμίσει η Χριστανοσύνη

Να σβυστεί η διαβολιά να γλυτώσει η Ρωμιοσύνη

Ας πάνε οι Τούρκοι κατά διαβόλου

Να κυκλοφορούμε δίχως φόβο

Ο Άγιος Βασίλειος να μας ευλογήσει

Και να μας ξαναγυρίσει στον παλιό καιρό.

Καλή κι Ευλογημένη Χρονιά!